Doanh nhân Việt kiều David Tran, 68 tuổi, người sáng lập thương hiệu tương ớt Huy Fong, đã xuất hiện trên tạp chí Business Week với lời giới thiệu “nhân vật biến tương ớt trở thành một biểu tượng văn hóa tại Mỹ”. Ông Trần là người Việt gốc Hoa, sinh tại Việt Nam, từng là một nông dân trồng ớt và làm tương ớt bán ở Việt Nam. Ông đã từng có một cơ sở sản xuất tương ớt nhỏ ở Việt Nam trong những năm 1970. Ông tới Mỹ năm 1979 và trong vòng 1 năm, ông bắt đầu sản xuất sriracha tại Los Angeles. 

Hữu xạ tự nhiên hương

Điều đặc biệt dù trong hơn 30 năm qua, thương hiệu này chưa từng sử dụng bất kỳ một hình thức quảng cáo nào tại quốc gia này, ngay cả Facebook hay Twitter. Còn website của hãng lại nghèo nàn thông tin và lần cập nhật gần đây nhất là ngày 10-5-2004! Thế nhưng Huy Fong lại là doanh nghiệp gia đình giàu có, danh tiếng và phát triển nhanh bậc nhất trong ngành thực phẩm ở Hoa Kỳ. Năm 2012, Huy Fong bán được 20 triệu chai tương ớt. Vỏ chai tương ớt Huy Fong in hình chú gà trống – con vật cầm tinh của ông Trần – và sau đó thương hiệu này còn mang một cái tên gần gũi khác: tương ớt con gà. Khởi nghiệp cách đây 30 năm với một cửa hàng nhỏ ở khu phố Tàu vùng Los Angles, bang California, ông Trần cùng các nhân viên sắp chuyển đến trụ sở rộng 65.000 feet vuông (61.000 m2) ở Irwindale, bang California. Cột mốc đáng nhớ nhất của Công ty Huy Fong, được lưu lại trong bức hình của NASA treo ở hành lang xưởng sản xuất, chính là chai tương ớt Huy Fong đã cùng phi hành gia người Nga và một người khác mang hai dòng máu Mỹ – Á bay lên quỹ đạo.

Theo lý thuyết, môi trường vũ trụ sẽ làm giảm vị giác và cơ quan phụ trách vấn đề thực phẩm đã bắt đầu gửi tương ớt sriracha Huy Fong lên quỹ đạo cách đây một thập kỷ, nhằm tăng chất lượng bữa ăn cho các phi hành gia. Thành công của Huy Fong đều xuất phát từ một điều đơn giản: hương vị tuyệt hảo. Tháng 5-2012, tạp chí nấu ăn danh tiếng Cook’s Illustrated bình chọn Huy Fong là tương ớt ngon nhất trên thị trường, vượt qua các đối thủ khác như Frank’s Red Hot, Cholula Hot Sauce, McIlhenny Co.’s Tabasco. Ban đầu, ông Trần phải nghiền ớt jalapeños (một loại ớt rất phổ biến có nguồn gốc từ Mexico và Tây Ban Nha) bằng tay. Chỉ mất vài ngày, ông đã tìm ra công thức chế biến sriracha từ các nguyên liệu: ớt jalapeños, giấm, đường, muối và tỏi. Công thức trên đến nay chưa thay đổi nhiều. Ông cho biết ban đầu chỉ có ý định bán cho cộng đồng châu Á nhập cư với giá rất rẻ 4 USD/ chai 28 ounce (800gam). “Tôi làm nước chấm đủ ngon phục vụ dân giàu mà người nghèo vẫn có thể mua được”, ông Trần chia sẻ.

Gần đây, lô hàng đầu tiên của Huy Fong đã cập cảng Libya sau khi được Bộ Y tế nước này kiểm duyệt, sriracha con gà đã lần đầu tiên tấn công thị trường Trung Đông. Sản phẩm này được phân phối độc quyền từ một cửa hàng nhỏ ở Benghazi với giá thấp hơn ở Mỹ, khoảng 2,75 USD/ chai 800gam. Thương vụ này là do một người bạn hàng gốc Benghazi của ông Trần tại Mỹ khởi xướng. Nhà sản xuất tương ớt Tabasco McIlhenny đã mua hầu hết ớt từ các trang trại Mỹ Latin để bảo đảm độ tươi ngon của sản phẩm và gây nên biến động giá cả ớt, ảnh hưởng đến hoạt động của Huy Fong. Tuy nhiên, ông Trần chỉ lấy hàng từ nhà cung cấp duy nhất trong 20 năm qua – Underwood Family Farms – cách Los Angeles khoảng 1 giờ về phía bắc.

Mối quan hệ bạn hàng này cho phép Huy Fong lấy hàng ớt và làm ra sản phẩm trong cùng một ngày, nhưng Underwood không đủ năng lực cung cấp nguyên liệu cho Huy Fong gia tăng sản xuất. Đó là một lý do khiến ông Trần không quảng cáo rộng rãi thương hiệu Huy Fong.

Tương ớt Huy Fong với hàng chữ tiếng Việt đã trở thành một “biểu tượng văn hóa tại Mỹ”

Chống hàng nhái trên đất Mỹ

Khi Huy Fong ăn nên làm ra cũng là lúc nhiều công ty khác cho ra những sản phẩm tương tự hoặc y hệt, với vỏ chai đầy màu sắc cùng những biểu tượng hình ảnh con vật khác như cá mập hay con ngỗng. Năm 2005, người tiêu dùng của Huy Fong vùng East Coast bắt đầu phàn nàn rằng sriracha Huy Fong có vị “kỳ cục” khiến ông Trần phải thuê đội điều tra tư nhân tìm hiểu. Ông phát hiện một chủ cửa hàng địa phương đã bán sriracha “nhái” của Trung Quốc. Ông Trần thuê luật sư chuyên về sở hữu trí tuệ Rod Berman để bảo vệ thương hiệu Huy Fong. Ông Rod cho biết: “Đây là lần đầu tiên tôi đại diện cho thân chủ của một sản phẩm thực phẩm giá rẻ như vậy”.

David Trần chia sẻ ông không muốn làm cho thương hiệu Huy Fong trở nên quá lớn và không tiết lộ trước sản lượng tương lai của Huy Fong, chỉ biết chắc rằng năng suất sẽ tăng. Khách tham quan vẫn sẽ được ngắm bức ảnh chai tương ớt nắp xanh hiệu con gà bay lơ lửng trong không trung cùng hai phi hành gia vũ trụ.

MINH ĐĂNG (Theo Business Week)