Đảo Alcatraz (đôi khi gọi đơn giản là Alcatraz hay Núi Đá) là một hòn đảo nằm giữa vịnh San Francisco, thuộc địa phận San Francisco, tiểu bang California, Hoa Kỳ. Hòn đảo này đã từng là hải đăng, sau đó là một đồng lũy quân đội, sau nữa là nhà tù quân đội, nhà tù liên bang nổi tiếng của Hoa Kỳ. Năm 1972, hòn đảo này trở thành một khu vực giải trí quốc gia, là nơi du lịch. Ngày nay, hòn đảo này là một phần của khu giải trí quốc gia Cổng Vàng. Du khách có thể đi phà từ bến 33, gần Bến Ngư Phủ.

Từ cầu tàu 41 có nhiều tuyến hải trình ngoạn cảnh bằng tàu chạy đến Golden Gate rồi trở lại. Trên du thuyền hành khách có dịp thưỏng ngoạn phong cảnh của thành phố nhìn từ ngoài khơi rất đẹp. Những nhà cao tầng nhiều màu, nhiều kiểu thẳng tắp vượt lên trời xanh, tháp Coit cô độc trên đỉnh đồi um tùm cây cối rất tương phản với những ngôi nhà trắng lúp xúp chen nhau phía dưới và hải đảo Alcatraz có tháp hải đăng và những dãy nhà lầu cũ kỹ. Khi du thuyền đến gần cầu Golden Gate có 2 trụ cột màu đỏ treo những dây để đỡ chiếc cầu, cảnh lại càng trở nên hùng tráng huy hoàng hơn nữa.

Hải trình du ngoạn hòn đảo Alcatraz được nhiều du khách ưa chuộng hơn hết. Alcatraz tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là chim chàng bè hay còn được gọi là bồ nông (Pelican), một loại chim biển có chân vịt và mõ thật dài, dưới cổ có túi lủng lẳng để chứa thức ăn. Ngày xưa trên đảo toàn là giống chim này. Thời kỳ chiến tranh Mỹ-Tây Ban Nha trong thập niên 1850, đảo Alcatraz là một đồn quân vì có địa hình dễ phòng thủ và cũng là một trại giam nhốt tù binh. Năm 1934 đảo là trại giam kiên cố, an ninh nghiêm nhặt để giam những tội phạm băng đảng Mafia và những tử tội khét tiếng dữ dằn. Những thân chủ nổi tiếng được đưa ra “nghỉ mát” dài hạn tại đảo gồm có “Machine Gun” Kelly can tôi cướp ngân hàng, Al Capone trùm băng đảng và Robert “Birdman” Stroud sát nhân.

Ðảo cách bờ chỉ có một mile nhưng không ai vượt thoát được vì nước biển quá lạnh. Nhà tù trên đảo là nhà tù duy nhất của liên bang cho tù nhân tắm toàn nước nóng, không có nước lạnh, một tiện nghi sang trọng khiến tù nhân có thói quen không chịu được nước lạnh, thoát được xuống nước cũng vội vàng lội trở lại! Nỗii khổ tâm dày vò tù nhân bị giam ở đây là thèm khát đời sống tự do bên ngoài, hàng đêm nhìn đèn màu rực rỡ trong bờ và đôi lúc thuận gió còn nghe được tiếng nhạc, tiếng cười la từ các dạ vũ, tiệc tùng. Hải đảo ngục tù Alcatraz là đề tài cho nhiều cuốn phim vượt ngục sôi động và nghẹt thở trong đó có phim “Birdman of Alcatraz’ do Burt Lancaster đóng kể lại cuộc sống của tù nhân Robert Stroud trong nhà tù. Anh can tôi giết một người pha rượu vào năm 1909 vì người này không trả tiền cho một cô gái giang hồ. Trong tù anh nổi tiếng cứng đầu, bất trị, buôn ma túy, đâm người. Vẻ trí thức hiền hoà, anh hay đọc sách y học và nuôi khoãng 300 con chim bằng đồ ăn nhà tù phát cho mình. Anh ta nói rằng nghiên cứu thuốc trị bịnh chim và xin nhà tù cung cấp cho anh những dụng cụ như bếp ga, bình cất để chế thuốc nhưng sau này khám phá ra rằng… anh chàng cất rượu để uống! Một phim khác kể lại chuyện vượt ngục của một nhóm tù Alcatraz là phim “The Rock” phát hành năm 1996 do các tài tử chuyên đóng phim vượt ngục là Nicolas Cage, Sean Connery…

Nhà tù đuợc đóng cửa năm 1963 và trở thành điểm du lịch hấp dẫn đối với du khách đến từ mọi nơi. Tiểu đảo rộng 12 mẫu này là một phần của Golden Gate National Recreation Area và chỉ có tuyến tàu Blue & Gold Fleet phục vụ du khách mỗi ngày từ cầu tàu tại Fisherman’s Wharf. Từ năm 1969 đến 1971 một nhóm người Mỹ gốc da đỏ đã lên chiếm đảo để biểu tình chống lại cơ quan Bureau Of Indian Affairs. Hầu hết trang bị cho phòng ốc nhà cửa trên đảo bị phá hư nhưng ngọn hải đăng và hai ngôi nhà lớn thì không hư hại.

Ðảo ngục Alcatraz là địa điểm khi đến San Francisco du khách nên đi xem cho biết nhà tù Mỹ ngày trước như thế nào và đời sống tù nhân ra sao? Du khách sẽ thấy những căn phòng hẹp dày đặc song sắt với chiếc giường sắt mà khi tù nhân vượt ngục, để đánh lừa giám thị đề lao, y để lại một hình nộm cũng an phận nằm ngủ trên giường. Bạn nên chuẩn bị giày thể thao vì phải đi bộ và leo thang sắt trong các nhà tù cũng như có áo ấm và máy ảnh trong tư thế sẵn sàng. Pin đã charge đầy đủ, chứ có máy hình nòng zoom vươn dài cực mạnh mà…hết pin thì cũng như không!