Nhà Bảo Tàng Hàng Không và Không Gian (National Air and Space Museum) thuộc Viện Smithsonian ở Washington DC có hai cơ sở: một ở National Mall ngay Washington DC và một cơ sở mới rộng lớn gần phi trường quốc tế Washington Dules là nơi tàng trữ các kiểu máy bay dân dụng cũng như quân sự và các thiết bị về thám hiểm không gian lớn nhất thế giới. Ðây là một trong những địa điểm thu hút đông du khách nhất mỗi khi viếng thủ đô nước Mỹ. Cũng như các nhà bảo tàng thuộc Viện Smithsonian vào xem hoàn toàn miễn phí và mở cửa một năm suốt 364 ngày chỉ trừ Lễ Giáng Sinh.

Cổng chính vào bảo tàng

Nhà bảo tàng này nằm ở phía Nam dãy công viên National Mall rộng lớn nhất về diện tích và đông người xem nhất trong các bảo tàng của Viện Smithsonian. Nơi đây lưu trữ các loại máy bay ở những năm đầu trong lịch sử hàng không, nó cũng là trung tâm nghiên cứu về lịch sử ngành hàng không , phi hành trong vũ trụ là ngành kỹ nghệ mà Hoa Kỳ tiền phong dẫn đầu trên thế giới, nhất định không cho ai qua mặt mình. Nước nào cạnh tranh kinh tế với Hoa Kỳ, chống và lên án đế quốc Mỹ xâm lược, bá quyền nhưng cũng phải mua máy bay của Mỹ qua hãng Boeing có chi nhánh ráp máy bay ở Long Beach gần Little Saigon với nhiều người Việt Nam làm trong đó.

Phi cơ DC-3 (chiếc lớn nhất) được triển lãm trong nhà Bảo Tàng.

Lịch sử Viện Bảo Tàng Hàng Không

Nguyên thủy viện bảo tàng có tên là National Air Museum được thành lập vào ngày 12 tháng 8, 1946 bởi sắc lệnh của Quốc Hội. Viện bảo tàng đầu tiên này có một số món đồ đã trưng bày trong Hội Chợ 1876 Kỷ Niệm 100 Năm Thành Lập Nước Mỹ ở Philadelphia. Sau đó vào năm 1889 động cơ hơi nước của John Stringfellow sáng chế dự định dùng cho máy bay được Viện Smithsonian bổ sung trong bộ sưu tập và hiện nay động cơ hơi nước này vẫn còn trưng bày trong Viện Bảo Tàng Hàng Không.

Sau khi thành lập, không có một nơi nào đủ lớn để chứa hết các món sưu tập. Vài món phải để trong tòa nhà Arts and Industries Building phía sau Viện Smithsonian tức tòa nhà Castle hiện nay, nhiều món phải phủ lại bằng những tấm bạt để ở sân sau Viện Smithsonian và những thứ lớn như hỏa tiễn để ngoài trời mưa nắng. Sau Thế Chiến Thứ Hai vô số phi cơ chiến đấu được Bộ Quốc Phòng trao tặng cho Viện Smithsonian khiến tổ chức này phải nghĩ đến việc cần phải xây Viện Bảo Tàng Hàng Không như một khu “hangar” để chứa các phi cơ này và Quốc Hội chấp thuận cho sử dụng khu đất trên National Mall hiện nay để xây nhà bảo tàng.

Vì viện bảo tàng nằm gần điện Capitol tòa nhà Quốc Hội nên Viện Smithsonian dẫu cho muốn rằng tòa nhà bảo tàng phải là một kiến trúc hoành tráng, gây ấn tượng cho người xem nhưng không lớn hơn, lấn áp tòa nhà Quốc Hội là cơ quan quyền lực nhất của đất nước. Công tác xây cất giao cho tổ hợp kiến trúc sư ở St. Louis là Gyo Obata of Hellmuth, công ty tuân thủ ý tưởng này và xây viện bảo tàng theo kiểu “hangar” chứa phi cơ nhưng mỹ thuật đề huề là 4 hình khối hộp vuông tường bằng đá hoa cương nối với 3 tòa nhà kính sườn thép để có thể chứa được những món triển lãm lớn như những phi thuyền, hỏa tiễn, phản lục cơ hành khách. Tòa nhà Bảo Tàng Hàng Không có 2 tầng hoàn tất năm 1976 và mở cửa ngày 1 tháng 7, 1976 nhân dịp Lễ Kỷ Niệm 200 Năm Thành Lập Nước Mỹ.

 

Chiếc phi cơ của anh em Wright bay lần đầu thành công năm 1903.

Tầng trưng bày dưới nhà

Bước vào đại sảnh đầu tiên của viện bảo tàng ở cửa chính phía National Mall gặp ngay khu “Milestones of Flight” trưng bày những chiếc máy bay, phi thuyền tạo nên lịch sử cho ngành hàng không và không gian. Trong đó quan trọng nhất là chiếc phi cơ của anh em nhà họ Wright chế tạo năm 1903. Ðây là chiếc phi cơ đầu tiên trên thế giới bay thành công mặc dù chỉ bay được 852 feet trong vòng 59 giây vào ngày 17 tháng 12, 1903 ở Kitty Hawk, North Carolina.

Chiếc phi cơ có cánh 2 tầng, bay lên được nhờ 1 chong chóng quay bằng động cơ nổ và người phi công điều khiển lên xuống, quẹo trái phải nhờ hệ thống điều khiển 2 cánh và bánh lái dựng đứng sau đuôi máy bay. Trước khi thành công hai anh em Wright đã mò mẫm thực hiện 3 chiếc “phi cơ” khác vào các năm 1899, 1900 và 1902. Những chiếc này không được gọi là “máy bay” (Flyer) mà gọi là “chiếc diều” (Glider) vì đơn giản không có động cơ được viện bảo tàng tái tạo và được trưng bày nơi đây.

Kể từ sau chiếc phi cơ đầu tiên của Wright bay lên được, ngành hàng không cũng đã cất cánh theo với những bước tiến vượt bực do những người khác góp phần, từ phi cơ 1 chong chóng cánh 2 tầng chuyển sang phi cơ nhiều chong chóng, rồi phản lực cơ bay lên nhờ sức đẩy. Không đầy một thế kỷ từ ngày chiếc máy bay của anh em họ Wright, vài chục năm sau người ta đã sử dụng ngành hàng không như phương tiện di chuyển chính để đi từ nước này sang nước khác bất kể ngày đêm, rát nhanh chóng và an toàn tiện lợi. Dấu mốc của lịch sử hàng không còn có những phi cơ khác như chiếc máy bay một động cơ tên “Spirit of St. Louis” mà Charles Lindbergh đã đơn thân trên chim sắt vượt qua Ðại Tây Dương năm 1927.

Khu triển lãm “Milestones of Flight” còn có chiếc “Bell XP-59A Airacomet” là chiếc phản lực đầu tiên của Mỹ, chiếc “Bell X-1″ “Chuck” Yeager đầu tiên vượt qua tốc độ âm thanh năm 1947 (sinh năm 1923, có tham dự chiến tranh Việt Nam, hiện là Trung Tướng Không Quân (2 sao) hồi hưu đang sống ở California) và chiếc phản lực bay nhanh nhất “North American X-15″. Gian phòng này còn trình bày những thành tựu về thám hiểm không gian như chiếc “capsule” Friendship 7 của phi thuyền Mercury đưa phi hành gia John Glenn trở về trái đất là người Mỹ đầu tiên bay vòng quanh trái đất (20 tháng 2, 1962), phi thuyền Columbia, các vệ tinh nhân tạo Mariner, Pioneer, Viking thám hiểm không gian. Nơi này còn có tảng đá lấy từ mặt trăng để mọi người có thể sờ mó xem cứng mềm như thế nào.

 

Phi cơ “Spirit of St. Louis” Charles Lindbergh một mình vượt qua Ðại Tây Dương 1927.

Cũng ở tầng dưới nhà nơi Gallery 102 là gian triển lãm tên “America by Air” nói về lịch sử Hàng Không Dân Dụng Hoa Kỳ, trình bày việc chính quyền liên bang vạch đường lối cho kỹ nghệ hàng không như thế nào, những tiến bộ khoa học nhằm cách mạng hóa ngành hàng không dân sự cũng như những thay đổi nhanh chóng trong ngành này. Nơi đây rất thích thú khi thấy những chiếc máy bay lớn nhỏ được treo lên từ trần nhà từ những chiếc nhỏ như Curtiss Jenny một động cơ dùng huấn luyện phi công Ðệ Nhất Thế Chiến. Hết chiến tranh dùng để chở thư. Chiếc Ford 5-AT Tri-Motor ra đời 1926 là chiếc chở hành khách đầu tiên, máy nổ lớn nhưng rất bền.
Những chiếc lớn chở hành khách thời xưa như Boeing 247 có hai chong chóng, là kiểu dáng đầu tiên của những phi cơ hành khách bây giờ với cánh máy bay nằm phía dưới gần lườn chứ không còn nằm trên thân máy bay nữa. Chiếc này chở được 10 hành khách bay từ bờ biển này sang bờ biển bên kia nước Mỹ rút xuống còn 8 tiếng đồng hồ.

Vì quá lớn nên viện bảo tàng chỉ trưng bày phần đầu mũi của Boeing 747 với cầu thang dẫn lên để du khách có thể vào thăm phòng lái chiếc phản lực “jumbo jet” này xem bên trong có bao nhiêu đồng hồ dùng điều khiển chiếc phi cơ chở đến hơn 400 hành khách. Chiếc Boeing 747 chế tạo riêng cho hãng Pan American để thay thế chiếc 707, đây là kiểu máy bay làm cách mạng hàng không đường dài được đưa vào sử dụng năm 1970. Chiếc 707 chỉ có 189 ghế trong khi 747 đến 400 ghế ngồi, bay đường xa không cần đổ xăng làm giảm chi phí chuyển vận.

Tầng dưới đất của Viện Bảo Tàng Hàng Không ở Gallery 107 là “Early Flight” trưng bày những “dụng cụ bay” trước thời gian anh em họ Wright thử nghiệm thành công chiếc máy bay của họ năm 1903. Trong số đó có chiếc diều bằng vải có người điều khiển nằm dưới lườn của Otto Lilienthal 1894 có lần bay được lên cao 1,150 ft (345m) nhưng sau đó ông ta chết vì chiếc diều này rơi xuống đất. Gallery 105 là “Golden Age of Flight” với những chiếc máy bay đua trong khoảng thời gian giữa 2 trận thế chiến khoảng 1920-1930. Ở tầng dưới đất còn có rạp chiếu phim Lockheed Martin Imax Theater chiếu nhiều phim ngắn 3D khoảng 45 phút về Trạm Không Gian, Viễn Vọng Kính Hubble có bán vé chứ không miễn phí như viện bảo tàng. Phía cuối hướng Ðông Viện Bảo Tàng là nhà hàng ăn uống rộng lớn như Restaurant.

Một đoạn trạm không gian do Nga thiết lập và Mỹ sử dụng chung.

Tầng trên lầu

Trên tầng trên hiện nay đang tu sửa có gian triển lãm “Apollo to the Moon” trình bày về sứ mạng Apollo lên thám hiểm mặt trăng vào thập niên 1960 sau khi Tổng Thống Kennedy phát động trên toàn quốc việc đưa người lên mặt trăng trong bước đầu để thám hiểm không gian. Nơi gian này có động cơ F-1 để phóng hỏa tiễn Saturn 5 lên quỹ đạo. Nơi này cũng triển lãm phòng thi nghiệm Skylab 4 như một phi thuyền không gian với 4 phi hành gia làm việc trong đó trong những sứ mạng khoa học từ tháng 1, 1973 đến tháng 2, 1974. Ngoài ra còn có xe dùng để di chuyển trên mặt trăng, những bộ áo các phi hành gia mặc trên mặt trăng trong sứ mạng Apollo. Trên tầng lầu còn trưng bày các chiến đấu cơ, pháo đài bay B 17 của không quân Mỹ, chiến đấu cơ Supermarine Spitfire của Anh, về phía địch của Ðồng Minh là Trục 3 nước Nhật Ðức Ý có Messerschmitt Bf 109 của Ðức, Macchi C 202 Folgore của Ý và máy bay A6M Zero của cảm tử quân Nhật.

Viện Bảo Tàng Hàng Không ngoài cơ sở chính ở Washington DC như chúng tôi vừa viếng qua còn có một chi nhánh khác rộng lớn hơn là Steven F. Udvar-Hazy Center ở gần phi trường quốc tế Washington Dules thuộc thành phố Chantilly, Virginia về phía Tây cách Washington DC 35 miles. Cơ sở này mở cửa vào tháng 12, 2003 nơi đây rộng chỗ để có thể chứa hàng ngàn món từ phi cơ cho tới các dụng cụ không gian khác. Hai cơ sở này hợp lại là nơi sưu tầm và tàng trữ trang thiết bị hàng không và không gian lớn nhất thế giới.