Cách đây tròn 75 năm, cầu Cổng Vàng (Golden Gate Bridge) bắc qua lối vào Vịnh San Francisco đã được khánh thành và được đời sau tôn vinh là một trong “Bảy kỳ quan thế giới hiện đại”. Xây dựng cây cầu cao chót vót qua lối vào Vịnh San Francisco thường xuyên có động đất mạnh? Ai cũng bảo là điên rồ, nhưng Kỹ sư trưởng Joseph Strauss lại quả quyết rằng không có gì là không thể làm được.

Mặc dù mang trên mình cả triệu tấn thép và bê tông, Golden Gate Bridge vẫn thanh thoát như một dải lụa vắt ngang Vịnh San Francisco

Theo đánh giá của các chuyên gia hồi những năm 1930, xây dựng một cây cầu bắc qua lối vào Vịnh San Francisco là điều không tưởng. Eo biển nối liền Thái Bình Dương và Vịnh San Francisco này rộng tới 1600 mét và sâu tới 90 mét. Hơn thế nữa, nó lại nằm cách tâm chấn của trận động đất mạnh tàn phá San Francisco năm 1906 và làm chết 3.000 người có 13 km. Đó là chưa kể tốc độ gió ở đây lên đến 100 km/h, dòng chảy thủy triều 7,5 hải lý trên giờ và sương mù bao phủ nhiều ngày trong năm. Theo ước tính của Hội Kỹ sư thành phố San Francisco, công trình xây dựng cây cầu này phải tiêu tốn tới 100 triệu USD, một con số khổng lồ vào thời kỳ đó. Vấn đề đặt ra cho các kỹ sư cầu đường là phải xây dựng cầu với chi phí thấp hơn nhiều. Một người đã bạo gan nhận làm việc này. Đó là Joseph Strauss, một kỹ sư đầy đam mê khát vọng và trước đó từng xây dựng 400 cây cầu trên khắp nước Mỹ.

Joseph Strauss phải mất hơn 10 để vận động cộng đồng Bắc California. Việc xây dựng cầu Golden Gate Bridge vấp phải nhiều sự phản đối, thậm chí cả kiện tụng. Cục Chiến tranh lo ngại rằng cây cầu sẽ cản trở giao thông đường thủy; Hải quân Mỹ lo sợ một vụ đụng tàu hoặc cầu bị phá hủy có thể chặn lối vào một trong những căn cứ quan trọng. Tập đoàn Đường sắt Nam Thái Bình Dương, một trong những đơn vị kinh doanh phát đạt nhất ở California, đã đâm đơn kiện vì cho rằng Golden Gate Bridge thủ tiêu dịch vụ phà của họ.

Chủ thầu xây dựng Clifford E. Paine (trái) và Tổng công trình sư Joseph B. Strauss thị sát công việc xây dựng Golden Gate Bridge ngày 6/5/1936

Cuối cùng, Joseph Strauss không chỉ “thuần hóa” được giới kinh doanh vận chuyển hành khách bằng phà, mà còn kêu gọi được các nhà đầu tư. Năm 1932, giữa cơn Đại suy thoái, ông chủ sáng lập San Francisco Bank đã đảm nhận phần lớn số tiền đầu tư 35 triệu USD cho dự án Golden Gate Bridge.

Thay đổi thiết kế ban đầu

Chính quyền địa phương chấp nhận ý tưởng của Joseph Strauss, với điều kiện ông phải thay đổi thiết kế ban đầu. Một bản thiết kế cầu treo được xem là khả thi nhất vì nó phù hợp với những tiến bộ trong ngành luyện kim thời bấy giờ và đòi hỏi của Hải quân Mỹ. Thiết kế ban đầu của Joseph Strauss mang đậm phong cách làm cầu của thế kỷ 19. Thiết kế cầu treo nhận được sự hỗ trợ của một nhóm các nhà thiết kế cầu, kiến trúc sư và các nhà khoa học do Giáo sư Charles Alton Ellis lãnh đạo.

Màu da cam quốc tế của Golden Gate Bridge không chỉ hòa quyện với tông màu đất ấm áp của những ngọn đồi xung quanh mà còn giúp cho máy bay, tàu biển có thể nhận biết cây cầu trong điều kiện thời tiết xấu

Do Kỹ sư trưởng Joseph Strauss thiếu kinh nghiệm thiết kế cầu treo, nên phần lớn các nhiệm vụ liên quan đến thiết kế là do các chuyên gia khác đảm nhiệm. Trọng lượng thân cầu sẽ được phân bổ cho hai khối dây cáp xuyên qua hai tháp chính và cố định ở phần bê tông ở hai đầu. Mỗi khối dây cáp có 27.572 sợi cáp, với tổng chiều dài 129.000 km, gấp hơn ba lần chu vi Trái Đất.Kiến trúc sư Irving Morrow đảm trách thiết kế hình dáng tổng thể của tháp cầu, kết cấu chiếu sáng và các loại trang trí nghệ thuật như đèn đường, lan can. Ông đã thay màu xám bạc chuẩn mực bằng màu da cam quốc tế nổi tiếng để sơn phủ cây cầu.

Quá trình xây cầu đầy gian nan nguy hiểm

Golden Gate Bridge được khởi công xây dựng ngày 5/1/1933 với chi phí dự toán hơn 35 triệu USD và hoàn thành trong tháng 4/1937, với chi phí thấp hơn dự toán 1,3 triệu USD. Kỹ sư trưởng Joseph Strauss lãnh đạo quá trình xây cầu từ đầu đến cuối. Cột trụ phía Nam được xây dựng dưới đáy biển sâu 33 mét. Giàn giáo xây dựng cột trụ này đã bị đổ hai lần: một lần do bị tàu vận tải đâm vào trong sương mù và một lần bị bão đánh sập. Ngoài ra, do nước thủy triều chảy xiết trong eo biển, công việc dưới nước có thể chỉ trong thời gian thủy triều xuống thấp: bốn lần một ngày và mỗi lần chỉ kéo dài có… 20 phút.

Để xây dựng móng cầu chịu được động đất và giông bão trên đáy biển đầy bùn, Joseph Strauss đã cho chế tạo một buồng thép không đáy khổng lồ và hạ xuống đáy biển. Để ngăn không cho nước vào, buồng thép phải có áp suất cao hơn áp suất của nước ở độ sâu 33 m, khiến cho những người làm móng trụ cầu phải làm việc trong điều kiện vô cùng nguy hiểm, bị khó thở, chảy máu mũi, bị ngất và thậm chí bị liệt.

                                Golden Gate Bridge có tính đàn hồi cao và trụ vững trước những cơn động đất mạnh

Cuối cùng, những người thợ cầu dũng cảm đã xây dựng xong hai móng khổng lồ vững chắc cho hai cột trụ chính của cầu treo cao 227 m, trước lễ Giáng sinh năm 1934. Công đoạn khó khăn nhất đã vượt qua, những phần việc tiếp theo trở nên dễ đàng hơn nhiều nhưng cũng không kém phần gian nan nguy hiểm. Thông qua việc sử dụng lưới an toàn di động đặt bên dưới công trường xây dựng, Kỹ sư trưởng Joseph Strauss đã tránh được nhiều tai nạn thương tâm.

Sau hơn 4 năm lao động vô cùng gian nan vất vả, một cây cầu treo màu da cam dài 2,7 km sừng sững mọc lên, với dáng vẻ vô cùng duyên dáng thanh thoát mặc dù mang trên mình cả triệu tấn thép. Đây là cây cầu treo dài nhất trên thế giới tính đến năm 1937, là biểu tượng của thành phố San Francisco và cũng là niềm tự hào của cả nước Mỹ. Golden Gate Bridge được tôn vinh kiệt tác kỹ thuật và lọt vào danh sách “Bảy kỳ quan của thế giới hiện đại” (1995), cùng với Empire State Building, Eurotunnel và Kênh đào Panama. Tạp chí du lịch Frommer cho rằng nó “là một trong những cây cầu đẹp nhất và được chụp ảnh nhiều nhất trên thế giới”.

Lễ khánh thành hoành tráng

Lễ khánh thành bắt đầu từ ngày 27/5/1937 và kéo dài một tuần. 200.000 người đã đi lại trên cầu bằng cách đi bộ hoặc trượt băng. Trong ngày khai mạc, thị trưởng thành phố San Frnacisco và các quan chức đi phà sang hạt Marin, rồi qua cầu trong một đoàn xe hộ tống. Ngày 27/5/1937, toàn bộ học sinh ở xung quanh San Francisco được nghỉ học. Các công sở và văn phòng ở khu vực này đồng loạt đóng cửa. Đúng 6 giờ sáng, tiếng còi thông cầu Golden Gate Bridge vang lên và 200.000 người đã lần đầu tiên chạy, nhảy múa, đi đạp xe qua cầu. Hàng trăm máy bay xếp thành đội ngũ bay trên cây cầu, trong khi một hạm đội Mỹ bao gồm một số tàu sân bay tiến vào trong vịnh. Một cuộc diễu hành và bắn pháo hoa được tổ chức long trọng vào ngày khai trương Golden Gate Bridge.

                                Hàng trăm ngàn người dự lễ khánh thành Golden Gate Bridge ngày 27/5/1937

Số phận bi hùng của “người thợ cầu vĩ đại” Josseph Strauss

Xuất thân từ một gia đình nghệ sĩ, Joseph Strauss luôn bị những cây cầu ám ảnh, theo đúng nghĩa đen của nó. Sau một tai nạn bóng đá, chàng sinh viên Joseph Strauss đã phải nằm viện nhiều tuần và ngày nào cũng nhìn thấy cây cầu Cincinnati Covington… từ giường bệnh. Luận văn tốt nghiệp của Joseph Strauss là thiết kế một cây cầu đường sắt dài 85 km vượt qua Eo biển Bering, nối liền châu Mỹ và châu Á. So với khát vọng thế kỷ này, thách thức của Golden Gate Bridge vẫn còn vô cùng nhỏ bé. Khốn nỗi, hơn một thập kỷ vận động và thuyết phục đã tàn phá sức khỏe của Joseph Strauss. Ngay sau khi khởi công xây dựng cây cầu đầu năm 1933, Kỹ sư trưởng Joseph Strauss đã phải vắng mặt suốt 6 tháng trời. Có tin đồn rằng ông đã phải chữa trị căn bệnh suy nhược thần kinh.

                                Thành phố San Francisco đã dựng tượng Joseph Strauss trước Golden Gate Bridge.

Sau hơn 4 năm “lao tâm khổ tứ” xây cầu, Tổng công trình sư Joseph Strauss không còn đủ sức để ăn mừng. Ông trông yếu đuối hơn nhiều so với tuổi 67 của mình và bàn giao Golden Gate Bridge với cặp mắt thâm quầng, hốc hác. Với giọng run rẩy, ông chỉ nói ngắn gọn trong bài diễn văn khánh thành: “Cây cầu này không cần lời khen ngợi. Tự thân nó nói lên tất cả”. Một năm sau, ông đã qua đời trong một cơn đột quị. Để tôn vinh con người nhỏ bé nhưng vĩ đại này, thành phố San Francisco đã dựng tượng ông ngay trước Golden Gate Bridge.

Minh Bích